Sáng ngày 07/02, Lãnh đạo Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) đã chủ trì cuộc họp với đại diện Hiệp hội Dệt may Việt Nam, Hiệp hội Bông sợi Việt Nam, Hiệp hội Da giầy và túi xách Việt Nam, Hiệp hội Doanh nghiệp điện tử Việt Nam, Hiệp hội Thép Việt Nam, Tập đoàn Samsung nhằm đánh giá khả năng tác động đối với sản xuất kinh doanh của ngành hàng khi các mặt hàng nguyên phụ liệu, linh kiện đầu vào nhập khẩu từ Trung Quốc gặp khó khăn; đánh giá khả năng tác động đối với hoạt động xuất khẩu của ngành hàng sang Trung Quốc và các thị trường khác; các vấn đề khó khăn, vướng mắc của ngành hàng trong trường hợp dịch bệnh diễn biến phức tạp. Cùng tham dự có đại diện Vụ Kế hoạch, Vụ Thị trường Châu Á- châu Phi, Vụ thị trường châu Âu – châu Mỹ, Cục Công nghiệp.
Dịch viêm đường hô hấp cấp do chủng mới của virus corona gây ra (nCoV) có tác động toàn diện ở tất cả các mặt từ y tế, giao thông, du lịch, giáo dục, thương mại… Đối với lĩnh vực thương mại, có thể thấy dịch bệnh này tác động ảnh hưởng đối với hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam không chỉ giới hạn trong quan hệ thương mại trực tiếp với Trung Quốc mà cả trên các thị trường thứ ba, ảnh hưởng từ xuất khẩu, nhập khẩu, thương mại biên giới cho đến thương mại nội địa, sản xuất công nghiệp, quản lý chuỗi cung ứng.
Một số tác động có thể chỉ ra như: kéo dài thời gian giao hàng, thông quan do phải thực hiện các công tác kiểm dịch y tế nghiêm ngặt ở cả hai đầu (xuất và nhập); giao thương qua đường bộ, đường sắt, đường hàng không giữa hai nước bị hạn chế; nhu cầu nhập khẩu phục vụ tiêu dùng và sản xuất của Trung Quốc giảm. Về nhập khẩu vào Việt Nam, một số khó khăn có thể xảy ra khi nguồn hàng từ Trung Quốc giảm, có thể ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất, xuất khẩu sang các thị trường thứ ba. Về cân đối cung cầu, có thể xảy ra tình trạng thiếu/thừa một số loại hàng hóa nhất định.
Thời gian qua, Bộ Công Thương đã phối hợp với các Bộ, ban, ngành triển khai nhiều hành động cụ thể để hỗ trợ doanh nghiệp đối phó với dịch nCoV. Mới đây, ngày 05/02/2020, Thứ trưởng Trần Quốc Khánh ký văn bản số 709/BCT-XNK gửi Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ logistics Việt Nam (VLA): đề nghị VLA khuyến nghị các hội viên cùng chung tay góp sức, có biện pháp hỗ trợ như giảm chi phí lưu kho bãi, giảm chi phí vận chuyển, bốc xếp hàng hóa… để các doanh nghiệp phân phối, trung tâm thương mại, siêu thị có thể tăng cường thu mua nông sản cho nông dân.
Ngày 05/02/2020, Văn phòng Chính phủ có Công văn số 808/VPCP-KTTH về việc hoạt động xuất nhập khẩu, vận chuyển hàng hóa qua biên giới, trong đó thông báo nội dung chỉ đạo của Thủ tướng: “Việc xuất nhập khẩu, vận chuyển hàng hóa qua biên giới tiếp tục thực hiện theo quy định; bảo đảm công tác phòng chống dịch, không làm gián đoạn, ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp. Người điều khiển phương tiện vận chuyển chuyên chở hàng hóa (không có hành khách) qua biên giới, tổ bay, thủy thủ đoàn từ vùng có dịch được xuất nhập cảnh qua biên giới (gồm cửa khẩu quốc tế, cửa khẩu quốc gia đường bộ, đường biển, đường sắt, đường hàng không) nhưng phải áp dụng các biện pháp phòng chống dịch, quản lý, giám sát y tế chặt chẽ, nghiêm ngặt; chỉ được đi đến điểm giao nhận hàng hóa, điểm cách ly tại khu vực cửa khẩu, không được phép đi sâu vào trong nội địa; bảo đảm loại trừ hoàn toàn các rủi ro có thể lây nhiễm dịch bệnh”.
Tại cuộc họp, ông Trương Văn Cẩm – Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Dệt may cho biết, nguồn nguyên liệu của ngành dệt may có một tỷ lệ đáng kể đến từ Trung Quốc. Việc xảy ra dịch nCoV đã khiến nhiều doanh nghiệp sản xuất nguyên phụ liệu đóng cửa không hoạt động, đặc biệt Vũ Hán là thành phố có khá nhiều nhà máy lớn nên nguy cơ thiếu nguyên phụ liệu trong thời gian tới là rất cao. Vì vậy, mặc dù thị trường xuất khẩu của ngành may mặc ít bị ảnh hưởng, nhưng do nhiều nhà máy dệt tại Trung Quốc có thể đóng cửa trong tháng 2, nên đầu vào – khâu cung ứng nguyên liệu – sẽ bị ảnh hưởng.
Để ứng phó với tình huống xấu nhất, hiện một số doanh nghiệp dệt may, da giày đang tính đến phương án nhập nguyên phụ liệu từ các quốc gia khác như Hàn Quốc, Ấn Độ, Bangladesh, Braxin… nhằm bù đắp nguồn nguyên liệu thiếu hụt cho sản xuất. Tuy nhiên, khó khăn hiện nay là việc chuyển đổi nguồn nguyên liệu qua quốc gia khác không hề đơn giản, đặc biệt so sánh lợi thế về đơn giá, phía bạn hàng Trung Quốc luôn thấp hơn so với các nước khác, nên sẽ rất khó cạnh tranh. Nếu bệnh dịch không thể dập tắt được trong 1 – 2 tháng tới, thì kinh tế toàn cầu và Việt Nam đều gặp khó khăn. Tuy nhiên, đây cũng là cơ hội để DN trong nước tiếp tục tìm nguồn nguyên liệu từ các thị trường khác. Điều này các DN Thái Lan, Ấn Độ hay Indonesia đã triển khai từ lâu nhằm giảm tỷ lệ phụ thuộc nguyên liệu từ Trung Quốc. Tuy nhiên, do thực trạng hiện nay khoảng 90% DN trong nước có quy mô nhỏ và vừa, nên ngoài sự chủ động của DN, nhất thiết phải có sự hỗ trợ về cơ chế, chính sách của Nhà nước. Bởi hiện nay, một số khó khăn mà DN đang cần sự tiếp sức như có nguồn vay ưu đãi, các gói hỗ trợ để tiếp cận công nghệ mới, những chính sách hỗ trợ đổi mới công nghệ. Hay việc hỗ trợ đầu ra từ các chương trình xúc tiến thương mại trọng điểm quốc gia của Chính phủ cần thiết thực, thay vì chỉ dừng lại ở khâu quảng bá, hỗ trợ kết nối, thông tin tổng quan.
Trước diễn biến hiện nay, Hiệp hội Dệt may Việt Nam (Vitas) đã có thông báo đề nghị các DN hội viên gửi báo cáo về tác động của dịch nCoV tới tình hình sản xuất kinh doanh để Vitas tổng hợp báo cáo Chính phủ. Nhằm hạn chế những tác động tiêu cực đến hoạt động sản xuất kinh doanh, Vitas khuyến nghị các DN cần trao đổi với khách hàng, tập trung khai thác nguồn nguyên liệu, phụ liệu trong nước hoặc từ các nước khác để thay thế nguyên phụ liệu nhập khẩu từ Trung Quốc, đảm bảo duy trì sản xuất kinh doanh, ổn định đời sống người lao động.
Đại diện Hiệp hội Doanh nghiệp điện tử Việt Nam, bà Đỗ Thị Thúy Hương nhận định: Chỉ 1-2 tháng nữa sẽ nhìn thấy rất rõ tác động của dịch bệnh. Nguy cơ dừng sản xuất rất nhiều, việc trả lương cho người lao động, cộng thêm chi phí duy tu bảo dưỡng máy móc cũng là khoản lớn.
Đại diện Samsung cũng đề nghị Chính phủ Việt Nam hỗ trợ doanh nghiệp phối hợp với Chính phủ Trung Quốc trao đổi thuận lợi trong thông quan hàng nhập khẩu tại cửa khẩu đường bộ.
Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), ông Trần Thanh Hải cho biết, Bộ Công Thương đã nhận thức rất rõ và chia sẻ với những khó khăn của doanh nghiệp. Thời gian qua, Bộ Công Thương đã có trao đổi với Bộ Y tế theo hướng triển khai quyết liệt các biện pháp chống dịch, ngăn dịch, nhưng vẫn đảm bảo biện pháp đưa ra không gây khó khăn quá mức cần thiết cho hoạt động giao thương. Chúng ta chấp nhận mất thời gian nhưng không để mất thời gian một cách vô lý, ông Hải nhấn mạnh.
Chiều cùng ngày, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh chủ trì cuộc họp triển khai các biện pháp ứng phó của ngành Công Thương với dịch nCoV. Các thông tin doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng phản ánh, đề xuất, kiến nghị trong cuộc họp sáng ngày 07/02 sẽ được Cục Xuất nhập khẩu tổng hợp, báo cáo lên Lãnh đạo Bộ.
